
به گزارش شهرآرانیوز، هر کسی برایش یک دلیل یا بهتر است بگوییم «توجیه» دارد. وقتی هوا بارانی است، وقتی در سفر هستیم، وقتی پشت فرمان مینشینیم، وقتی با دوستانمان دورهم جمع میشویم یا هر وقت که عصبانی، ناراحت یا خوشحال هستیم، بهاصطلاح «میطلبد» که یک نخ دود کنیم تا نیکوتینش بدود در رگهایمان، فشارخون را پایین بکشد و آرامش کاذبی ایجاد کند. فرقی هم نمیکند سیگار باشد و بین انگشتانمان بنشیند، قلیان باشد و در کافه دست به دست شود یا ویپ باشد و با ژست روشنفکری بیشتر، ریههایمان را به آتش بکشد. در هر حال، این یک واقعیت غیرقابلانکار است که هر نوبت داریم آگاهانه از مادهای استفاده کنیم که میدانیم عامل مرگمان خواهد بود. این، گزارشی از ابعاد پیدا و پنهان گسترش مصرف دخانیات در جامعه است، با آمارهای نگرانکنندهای که از این تجارت مرگ وجود دارد.
مصرف روزانه یک یا چند نخ سیگار مثل این است که هر وقت تشنه شدیم، کمی سم در لیوان آب حل کنیم و بنوشیم؛ فقط بهاین دلیل که عادت کردهایم و بهاصطلاح حال میدهد! این دقیقاً وضعیتی است که سیگاریها دارند. دکتر حسامالدین ریاحی، فوقتخصص ریه و دستگاه تنفسی، در گفتوگو با شهرآرانیوز میگوید: در هر نخ سیگار درمجموع بیش از ۷۰۰ نوع ماده شیمیایی وجود دارد که افزون بر ۱۴۰ مورد از اینها همچون آزبست، آرسنیک، بنزن، گاز رادون و حتی همان نیکوتین کاملاً سرطانزا و سمی هستند.
وی میافزاید: سال گذشته، محققان دانشگاه استکهلم در جریان یک پژوهش ۱۲ساله توانستند ثابت کنند که بیش از ۵۰ نوع بیماری مادر همچون سرطان ریه، سکته قلبی و مغزی، سرطان دستگاه گوارش، اختلالات باروری و پوکی استخوان «فقط» بهخاطر استعمال دخانیات ایجاد میشود. فهمیدید چه شد؟ این «فقط» یعنی اگر فرد کاملاً سالم زندگی کند، تغذیه مناسب و ورزش کافی داشته باشد و فقط روزانه ۴ تا ۸ نخ سیگار بکشد، قطعاً به یکی از این ۵۰ نوع بیماری مادر مبتلا خواهد شد.
به گفته وی، مصرف سیگار هم مثل خیلی چیزهای دیگر، فقط یک «عادت بد» و مصداق ثابتشده اختلال روانی است؛ بهطوری که شاید واقعاً در کوتاهمدت با تزریق نیکوتین اضافی به خون و کاهش فشار بتواند خاصیت آرامبخش داشته باشد و ترشح آندروفین و دوپامین را تشدید کند، اما در بلندمدت، بدن به ورود این مقدار نیکوتین وابستگی پیدا میکند و دیگر نمیتواند بهشکل طبیعی، هورمونهای شادی تولید کند. این یعنی هر نخ سیگار، نه راه درآمدن از چاله گرفتاریهای ذهنی بلکه راه افتادن به چاه اعتیاد واقعی است.
عوارض مصرف سیگار و مواد دخانی، چیزی نیست که بر کسی پوشیده باشد. با این حال، سؤال اصلی اینجاست که پس چرا با این شبکه بزرگ تولید و توزیع برخورد نمیشود؟ مهدی قُلیان، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در گفتوگو با شهرآرانیوز میگوید: در حوزه سیگار و مواد دخانی، ما واقعاً با یک شبکه منسجم و هدفمند مافیایی مواجه هستیم که تمرکزشان گسترش مصرف سیگار در جامعه است. شما ببینید ما همین الان بیش از ۳۰۰ هزار واحد صنفی فعال در حوزه مواد دخانی در کشور داریم که تعدادشان از نانواییهای ایران بیشتر است! علاوه بر این، سالیانه بیش از ۸۰ میلیارد نخ سیگار در داخل کشور تولید و مصرف میشود که اگر سیگارهای قاچاق را کنار بگذاریم، فقط با همین رقم به هر ایرانی بیش از ۹۴۱ نخ سیگار میرسد! باورتان میشود؟
وی میافزاید: باورتان میشود طبق قانون رسمی کشور، هر نوع تبلیغ و عرضه مواد دخانی جز در عاملیتهای مجاز ممنوع است؟ این کارها ممنوع است و ما تا الان حتی به اجرای بخشی از قانون نزدیک هم نشدهایم. دکههای مطبوعات در سطح شهرها، مهمترین مراکز عرضه مواد دخانی بهصورت نخی، پاکتی و حتی به نوجوانان زیر ۱۸ سال هستند، صداوسیمای ما کاملاً به هر نوع فرهنگسازی در حوزه عوارض سیگار بیتوجه است و از آنطرف، هر شخصیت نقش اول و هنرمند بزرگی که در شبکههای نمایش خانگی میبینید، سیگاری است. حالا دانشگاه علوم پزشکی مشهد که در سال گذشته بیش از ۶۵۰۰ تنه قلیان را معدوم کرده، اصلاً بیاید این آمار را امسال ۱۰ برابر کند. چه تأثیری دارد وقتی شبکه تولید و توزیع از اساس بدون محدودیت فعال است؟
براساس اصل مجاورت، بد نیست نگاه ویژهای هم به وضع استان خودمان داشته باشیم. آمارهای کشوری دردناک و شگفتآور است، اما بیش از این حیرتزده خواهید شد اگر بدانید خراسان رضوی از نظر حجم مصرف و تعداد مبتلایان به مواد دخانی در رتبه دوم کشور قرار دارد و از جمعیت سیگاریهای کشور – این محکومان به مرگ دردناک و زودرس – ۱۱ درصدشان هماستانی ما هستند.
فرشید وفا، رئیس اداره بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در گفتوگو با شهرآرانیوز میگوید: اگرچه درحالحاضر آمار قطعی از شمار مبتلایان به مصرف مواد دخانی در خراسان رضوی وجود ندارد و آخرین مطالعات رسمی مربوط به سال ۱۴۰۰ است، اما براساس ارزیابیهای رسمی، حدود ۲۷ درصد از جمعیت مردان و ۱۰ درصد از جمعیت بانوان استان بهصورت منظم مواد دخانی مصرف میکنند و این درحالی است که این میزان در کشور بهمراتب کمتر است؛ البته هماستانیهای ما در رتبهبندی سیگار در رده ۲۲ کشور قرار دارند و دلیل تفاوت در این دو نرخ، مربوط به فرهنگ غلط استعمال قلیان است که میانگین خراسان رضوی را خیلی بالا میبَرَد.
وی بیان میکند: از نظر تقسیمبندی شهرستانها نیز مشهد و تایباد میزبان بیشترین تعداد مصرفکنندگان مواد دخانی در استان است و از آنطرف، شهرستانهای کلات، چناران و کوهسرخ کمترین میزان مصرف دخانیات را در خراسان رضوی دارند.